نبض
تعريف نبض و ضربان قلب :

قلب انسان مانند تلمبه اي خون را دريك مدار بسته به گردش در مي آورد به طوري كه در زمان انقباض ، خون از قلب خارج مي شود و درزمان انبساط به آن برمي گردد، مجموع اين دومرحله را كه درافراد سالم ، كاملاٌ هماهنگ صورت مي گيرد ضربان قلب مي نامند.

تعداد ضربان قلب در افراد يكسان نبوده ومتناسب باحالات جسماني وروحي وهمچنين درسنين مختلف عمر،‌متغير است.
هنگامي كه خون از قلب با فشار به داخل سرخ رگ اصلي پمپاژ مي شود، ديواره سرخ رگ درمقابل فشار زياد خون متسع مي گرددو با كاهش ميزان فشار به حالت اول برمي گردد. اين عمل تنگ و گشاد شدن جدار سرخ رگ،‌همانند موجي در طول سرخ رگ به حركت در مي آيد و نبض را پديد مي آورد. به عبارت ديگر نبض عبارت است از انتقال موج خون از داخل شريان، يا انتقال ضربان قلب به سرخ رگها،‌بنابراين تعداد ضربان قلب با تعداد نبض دريك مقطع زماني مثلاٌ دريك دقيقه يكسان است به طوريكه حتي شدت نبض نيز متناسب با شدت فعاليت قلب است. به همين دليل براي تعيين تعداد ضربان قلب از روش شمارش نبض كه به سهولت قابل اجراست،‌استفاده مي كنند وبدين طريق ميزان فعاليت قلب را مي سنجد.
همانگونه كه اشاره شد تعدادنبض طبيعي درسنين مختلف عمر متغير است،‌اين ميزان به شرح زير است :
@ درموقع تولد، ــــــــــ 130 الي 140 بار در دقيقه .
@ 1 تا 3 ساله، ــــــــــ 100 الي 120 بار در دقيقه .
@ 4 تا 8 ساله، ـــــــــــ 86 الي 90 بار در دقيقه .
@ 8 تا 15 ساله، ـــــــــــ80 الي 86 بار در دقيقه .
@ افراد بالغ ، ـــــــــــــ 70 الي 80 بار در دقيقه .
@افراد مسن ، ـــــــــــ 60 الي 70 بار در دقيقه .