تاريخچه مصرف و صنايع چوب ايران
وبلاگ حرفه و فن
حرفه و فن

 

تاريخچه مصرف و صنايع چوب ايران

 

در مورد تاريخچه مصرف و صنايع چوب ايران متأسفانه مدارك و اسناد باستاني به خصوصي كه مربوط به اين مورد باشد ، وجود ندارد . ولي آثاري كه جسته و گريخته از خلال نوشته هاي مؤرخين به دست مي آيد ، نشان مي دهد كه در ايران باستان نيز از مدتها قبل صنايع چوب و استفاده از اين ماده مهم رونق بسزايي داشته است ، چنانچه طبق مطالعات مردمان بومي شمال ايران ، كه قرنها قبل از مهاجرت آرياييها در ايران مي زيستند . در حدود 4200 سال قبل از ميلاد مسيح چوب را در كلبه سازي خود به كار مي بردند و نقش اين استوانه متعلق به 3000 سال قبل از ميلاد مسيح ، كه در شرق به دست آمده است ، نشان مي دهد كه استفاده از چوب براي وسايلي از قبيل نردبان و غيره در اين دوره متداول بوده است . متأسفانه چوب همانند سفال ، فلز و يا ديگر آثار هنري نيست كه در طول هزاران سال باقي بماند ، پوسيدگي چوب يكي از عواملي است كه متأسفانه آگاهي ما را در اين مورد به حد كافي نمي رساند . اكتشافات باستان شناسي در چراغعلي تپة موردي جالب بود . اين مطلب رايج بودن استفاده از چوب و ارزش جنگل در ايران باستان را نشان مي دهد كه مهمترين آن ماكت گاوآهني است با ديرك بلند كه نقش چوب را در كشاورزي كهن به خوبي نمايان مي سازد . از طرف ديگر نقش بسيار مهم و ظريف در روي ظروف اكتشافي به چشم مي خورد كه در يكي از آنها بزي را روي درخت زربين بدون برگ مي دهد و ديگري بزي به نهال پربرگي از همين گونه حمله مي كند . به طور كلي مي توان گفت با آنكه انسان قبل از تاريخ پناهگاه و محل امن زندگي خود را با غارنشيني آغاز كرد ، ولي از چوب در گذشته دورتري استفاده كرده است . از زمان تشكيل امپراطوري هخامنشي ايران ، شواهد موجود نشان مي دهد كه در ايران باستان ارزش جنگل و چوب براي هنرمندان كاملاً روشن بوده است ، به همين دليل درختكاري و به خصوص كشت درختان جنگلي ، كه فقط از نظر توليد چوب اهميت دارند ، از آئين ستوده پادشاهان هخامنشي بوده است . چنانچه كورش شخصاً به كشت درخت همت مي گماشت و داريوش مرزبان كاران را براي جنگل كاري درختان بومي در بين النهرين مي ستود . كاربرد چوب در معماري تخت جمشيد و شوش كاملاً مشهود است . از دورة ماد اطلاعي از كاربرد چوب در دست نيست و حتي در مورد مصرف چوب در ساختمانها نيز ، چون مادها خانه هاي خود را اغلب از خشت مي ساختند ، هيچگونه آثار و شواهدي موجود نمي باشد ، ولي با در نظر گرفتن ترقي شايان فن معماري و استفاده از چوب در ساختمانها در دوره هخامنشيان و توجه به اينكه اصولاً هخامنشي ها در غالب موارد از تمدن مادها پيروي مي نمودند ، لااقل بايد قبول كرد كه صنايع چوب مادها و فن استفاده از چوب در ساختمان در دوره آنها كمتر از هخامنشيان نبوده است . اما در مورد صنايع دوره هخامنشيان مدارك تاريخي روشن تري در دست است ، چنانچه گزنفون در مورد توصيف سلاح نبرد كورش ضمن ذكر نام سلاحهاي گوناگون ، از يك نيزه عالي چوبي كه از چوب پستنك ( همان سنجد ) مي ساختند ، ياد مي نمايد . در زمان هخامنشيان به غير از صنايع جنگلي و استفاده از چوب در امور كشاورزي ، كشتي سازي و خانه سازي در معماري نيز اهميت به سزايي داشته است . همچنين استفاده از چوب در امور ساختمان و مـعماري در دوره هـخامنشيان بـه طـور شـگـرفي تـرقي كرد . از دوره سلوكيها آثاري در دست نيست ، از دوره اشكانيان نيز مطلبي در اين باره ملاحظه نمي شود . ولي به طور كلي مي توان گفت كه به غير از مواردي از قبيل استفاده از چوب در تير و كمان سازي و غيره صنايع چوب اشكانيان ، مانند ساير صنايع و فنون آنها ، همانند هخامنشيان نبوده است . استعمال چوب در ساختمانها كاملاً رايج بوده است و نكتة تازه اي كه در معماري ساسانيان ديده مي شود ، اين است كه در اين دوره كلافهاي چوبي در ميان جرزها به كار مي رفته است و از اين وسيله براي جلوگيري از خرابي جرزها استفاده مي نمودند و چنين بنظر مي رسيد كه اين سبك معماري را از روميان اقتباس كرده باشند . مسئله مهم ديگر در دوره ساسانيان اين است كه از چوب براي قاب سازي طاق و گنبدها استفاده مي نمودند و اين نوع طاق سازي خود انقلابي در فن معماري بشمار مي رفته است كه امروزه نمونه آن را ميتوان در ساختمان بقعه بي بي شهربانو ، كه تقليد از معماري ساسانيان مي باشد ، ملاحظه نمود . از قديمي ترين آثار چوبي بعد از اسلام ، دو ستون چوبي و قطعه اي خاتم كاري است كه در ناحيه تركستان غربي كشف شده و متعلق به قرن سوم هـ . ق ( نهم ميلادي ) است . اما تزئينات اين آثار خيلي شبيه به چوب بريهاي مسجد نائين است . اشكال آن عبارت است از گل و بته كه در سطح چوب حك شده است . سه قطعه چوب خاتم كاري در مجموعه رابينو موجود است كه با خط كوفي ساده و حروف زيبائي برجسته مزين شده و در اطراف آن حاشيه اي است كه به شاخه هاي متصل بناتي منتهي مي شود . در حاشيه ، كتيبه هايي است كه در يكي از آنها نام عضدالدوله ديلمي و تاريخ 363 ( سنه ثلث و ستين و ثلث ماء ) خوانده مي شود .



برچسب:, :: :: نويسنده : قاسمی

درباره وبلاگ

به نام خالق هستی .به وبلاگ من خوش آمدید.این وبلاگ توسط قاسمی دبیر حرفه وفن طراحی گردیده است.اميد است همکاران، دوستان و دانش آموزان عزيز با نظرات و پيشنهادات سازنده خود،در هر چه بهتر شدن مطالب اين وبلاگ مرا ياري نمايند.
نويسندگان


آمار وب سایت:  

بازدید امروز : 57
بازدید دیروز : 0
بازدید هفته : 57
بازدید ماه : 114
بازدید کل : 574414
تعداد مطالب : 445
تعداد نظرات : 9
تعداد آنلاین : 1