باطری

همانطور که قبلا گفته شد تجهیزات برقی یکی از گروههای مهم قسمتهای خودروها به شمار میاید اماشاید عجیب بنظر بیاید که چرا مطالب اینجا از آخرین گروه در دسته خودرو شروع شده است. لازم به ذکر است که از گروه های دیگر در سایر سایت ها و وبلاگها مطالب متنوع و مختلفی ارائه شده است اما این مطالب در گروه برق خودرو نسبتا کمتر از سایر گروه های خودرویی میباشد .

مطالبی که در این گروه مورد بحث قرار میگیرد شامل  باتری ها ، سیستم راه اندازی یا استارت ، مولدهای برق و سیستم شارژ ،  سیستم جرقه زنی ، مدارها مورد استفاده در خوروها میباشد.

 

باتری ها Battery

باتری ها : باتری ها مولد هایی هستند که انرژی شیمیایی را تبدیل به انرژی الکتریکی میکنند .

باتری ها معمولا از کنار هم قرار دادن حداقل دو صفحه فلزی ( یا آلیاژیی) متفاوت در داخل یک محلول شیمیایی بوجود میایند. یکی از این دو صفحه دارای خاصیت الکترون دهی بیشتر(مثبت یا آند) و دیگری دارای خاصیت الکترون گیری بیشتر(منفی یا کاتد ) میباشد . محلول شیمیایی که باعث ایجاد ارتباط بین این دو صفحه میگردد ، الکترولیت نامیده میشود.

دسته بندی باتری ها

باتریها را به روشهای مختلف دسته بندی میکنند در ادامه مهمترین روشهای دسته بندی آمده است.

 

از نظر حالت الکترولیت :

باتری خشک(dry) الکترولیت این نوع باتری ها جامد میباشند مانند باتریهای قلمی،

باتری تر(wet) دارای الکترولیت مایع میباشند مثل باتریهای مورد استفاده در خودرو ها

توجه : امروزه نوعی باتری ها به بازار ارائه شده که الکترولیت آن نه کاملا جامد مانند باتری قلمی و نه مایع مانند باتریهای متداول خودروها ، الکترولیت این باتری ها مانند ژل میباشند به این باتری ها ، باتری های با مراقبت کم (free-maintenance) یا (low-maintenance) نامیده میشوند . البته شاید بتوان آنها را در دسته باتری های خشک قرار داد

 

از نظر جنس الکترولیت و صفحات :

 باتری  سربی- اسیدی(lead acid (،  باتری نیکل- کادمیوم(Nickel-cadmium)، باتری هوا- روی(zinc-air) ، باتری آلکالاین (alkaline)....

 

معمولا باتریهای خودرو ها از نوع باتری های سربی- اسیدی میباشند و دلایلش این است که اولا هزینه ساخت آن کمتر از انواع دیگر است و ثانیا محدوده دمایی مناسب برای بهترین کارایی آن نسبت به سایر باتریها گسترده تر است ، امپر و ولتاژ ان نیز در ان محدوده دمایی مناسب میباشد. از این پس منظور ما از عبارت باتری همان باتری سربی اسیدی میباشد

جدول زیر میزان تولید ولتاژ انواع باتری ها در هر خانه باتری را نشان میدهد

 

همانطور که ملاحظه میگردد باتریهای سربی اسیدی و باتریهای سدیم گوگرد بیشترین میزان تولید ولتاژ را در هرخانه باتری را دارا میباشند اما تولید باتریهای سربی اسیدی ارزان تر از باتری های سدیم گوگرد میباشند (سرب نسبت به سایر فلزات ارزان تر است )بنابرین این نوع باتری در خودرو ها متداول میباشد

چرا خودرو ها به باتری نیازمندند؟

تامین برق مورد نیاز در زمانی که موتور خاموش است – تامین برق لازم جهت استارتر – کمک به سیستم شارژ در زمانی که تعداد مصرف کننده ها بالا میرود ( و آمپر مصرفی زیاد میشود)

 

باتری های سربی اسیدی

همانطور که گفته شد متداول ترین نوع باتری برای خودروها ، باتری  سربی اسیدی میباشد. صفحه مثبت از جنس دی اکسید سرب ( به آن پر اکسید سرب نیز میگویند) (PbO2) و صفحه منفی از جنس سرب (Pb) میباشد . الکترولیت آن اسید سولفوریک رقیق شده با آب (H2SO4+H2O) میباشد.

 

عملکرد باتریهای سربی اسیدی

تصاویر زیر بطور خلاصه عملکرد باتری را در زمانهای مختلف نشان میدهد

 

    تجزیه  :

    O2   از PbO2 جدا میشود

     H2    از  H2SO4  جدا میگردد

 

   ترکیب :

    O2  با 2H2  ترکیب میشود و در نهایت 2H2O  میدهد .

    Pb  صفحه مثبت با SO4  ترکیب شده و PbSO4 میدهد.

    Pb  صفحه منفی با SO4  ترکیب شده و PbSO4 میدهد

 

 

 

 

 

 

   صفحه مثبت و منفی هر دو  تبدیل به PbSO4  میشود.

   الکترولیت تبدیل به  H2O  (آب) میشود.

 

 

 

 

 

    

 

  تجزیه :

   PbSO4  صفحه مثبت و منفی به Pb با دو بار مثبت و SO4 با دو بار منفی تجزیه  میشود .

   H2O به 2H با بار مثبت و O با دو بار منفی .

  ترکیب :

   Pb  صفحه مثبت با  دو تا O ترکیب شده و PbO2  میدهد.

   SO4  صفحات مثبت و منفی با 2H ترکیب شده و H2SO4 میدهد

 

 

  و در نهایت دوباره همان حالت اولیه پس از شارژ شده باتری بوجود میاید

اجزای یک باتری واقعی

قبل از شروع ..........

مدتی به دلیل یه سری مشکلات نمیتونستم وبلاگم رو به روز کنم اما میخواهم دوباره شروع کنم.خیلی خوشحالم که دو تا ازبهترین وبلاگهای خودرویی ایران به من سر زدن و من رو تشویق به ادامه کار کردند . امیدوارم توانایی ادامه کار را داشته باشم

انچه تا حال درمورد اجزاء باتری ها ذکر شد جهت سهولت نحوه عملکرد باتری ها بود و گرنه باتری ها دارای اجزای دیگری بجز صفحه مثبت ومنفی و الکترولیت میباشند.

این اجزا عبارتند از :

پوسته............................... Battery case

درپوش باتری....................Battery cover...

در خانه باتری..............................Vent cap

قطب های باتری.................. Terminal post

خانه باتری...............................Battery cell

صفحه های مثبت.................. Positive plate

صفحه های منفی ............... Negative plate

صفحه های عایق ....................... Separator

الکترولیت................................. Electrolyte

شانه نگهدارنده صفحات.................. Plate connector

پلاک باتری........................ Battery information label

نشاندهنده شارژ باتری.....................Gravity indicator

نشاندهنده سطح الکترولیت................charging leveler

بعضی از این اجزا در تمامی باتربها استفاده نمیشوند . مثلا نشاندهنده شارژ بودن باتری و نشاندهنده سطح الکترولیت

اجزا دو نوع باتری

پوسته و درپوش باتری (battery case and cover)

جعبه ای که تمام اجزاء یک باتری را در خود جای میدهد پوسته باتری نامیده میشود. پوسته یا بدنه باتری ها باید در مقابل اثرات اسید مقاوم باشند علاوه بر ان در باید بتواند تغییرات دما ( 50- تا 150 درجه سانتیگراد) و ضربه نیزتحمل نماید. در گذشته پوسته باتری را از نوعی لاستیک تهیه میکردند اما امروزه معمولا از پلاستیکها مخصوص برای اینکار استفاده میگردد.

بدنه باتریها توسط جداره های عمودی معمولا به 6 قسمت تقسیم میشود این قسمت ها محل قرار گرفتن صفحات مثبت، منفی ، عایق، شانه باتری و الکترولیت میباشد . به هریک از این قسمت ها یک خانه باتری گفته میشود.

همانطور که ملاحظه میگردد علاوه بر این جدارها تعدادی شیار نیز در کف پوسته باتری وجود دارد که دو وظیفه بر عهده دارند یکی اینکه تکیه گاهی برای صفحات باتری هستند و دیگری اینکه چون پس از مدتی صفحات باتری دراثر فعل و انفعالات شیمیایی ریزش میکنند فاصله بین این شیارها فضای مناسب جهت ته نشین شدن این رسوبات را فراهم میکند.

جنس درپوش باتری نیز مانند بدنه باتری ار نوعی پلاستیک تهیه میشود . بر روی در پوش محلی برای خروج قطبین باتری و همچنین نصب در خانه های باتری تعبیه میگردد. البته لازم به ذکر است که گاهی در خانه های باتری از روی درپوش حذف میشود .

معمولا باتریهای از نوع ژلی (Gell – cell) که الکترولیت انها مایع نیست ، احتیاجی به در خانه باتری ندارند.

توجه : امروزه در بازار ایران نوعی باتری به نام اتمیک 2000 وجود دارد که در نظر اول ممکن است تصور شود این باتریها دارای در خانه باتری نیستند . اما در حقیقت این باتریهای بجای داشتن 6 درپوش مجزا درپوشی یک پارچه دارند. (در مورد این باتری تصویری نتوانستم پیدا کنم – بس که کارخانه های تولید کننده اطلاعات میدهند !!! ) اما یه چیزیه شبیه به این

در خانه باتري Vent Cap

همانطور كه قبلا ذكر شد معمولا براي هر خانه باتري يك سوراخ در نظر ميگيرند كه از طريق آن مقدار الكتروليت داخل هر خانه كنترل شود . هر يك از اين سوراخ ها توسط يك درپوش بسته ميشوند ، كه به آن در خانه باتري ميگويند .هر در خانه باتري بايد داراي دو مشخصه مهم باشد كه عبارتند از :

1.       اجازه خروج گازهاي توليدي در هر خانه

2.        

هنگامي كه باتري در حال شارژ شدن توسط دينام يا الترناتور است ، بين صفحات مثبت و منفي و الكتروليت ، فعل و انفعالات شيميايي رخ ميدهد كه اين فعل و انفعالات باعث بالا رفتن دما در الكتروليت ميگردد (گرما زا است ) . اين افزايش دما باعث افزايش سرعت تبخير آب موجود در الكتروليت ميگردد .براي خروج بخارات آب توليد شده در هر خانه باتري لازم است كه در خانه باتري داراي حداقل يك سوراخ يا مجراي خروجي به هواي آزاد راه داشته باشدكه بخار آب توليد شده بتواند از خانه باتري خارج شود. اگر اين بخار از خانه خارج نشود فشار در خانه باتري بالا ميرود و باعث ايجاد سوراخهاي ريز نهايتا از ضعيفترين قسمت خانه ميگردد كه معمولا الكتروليت از انجا خارج ميگردد ( وجود سفيدكهاي كوچك در اطراف پوسته باتري)

2.       جلوگيري از خروج الكتروليت مايع از در

3.        

اگر سوراخ روي در يك سوراخ ساده باشد ممكن است در اثر شتابهاي ناگهاني يا ترمزهاي شديد مايع الكتروليت از طريق اين سوراخ ها خارج شده و ميزان سطح الكتروليت در باتري ها پايين بيايد. بنابراين در خانه را طوري طراحي ميكنند كه علاوه اينكه قابليت خروج بخار هاي توليدي راداشته باشد از خارج شدن الكتروليت مايع جلوگيري كند .دو نوع از طرح هاي بكار رفته براي در خانه باتري در شكلهاي زير آمده است.

همانطور كه ملاحظه ميگردد مجرايي مارپيچ براي سوراخ در خانه در نظر گرفته شده است كه باتوجه به قابليت بخار ميتواند از اين مجرا عبور كرده و از آن خارج شود اما مايع الكتروليت پس از برخورد با قسمت بالايي ماپيچ به سمت پايين برميگردد. البته برخي باتري هاي موجود در ايران فقط با قرار دادن يك مانع ساده زير سوراخ در خانه باتري اين كار را انجام ميدهند كه مسلما كارايي آن به اندازه طرحهايي كه در شكل ملاحظه ميگردد نميباشد

قطب باتري Terminal post of battery

هر باتري داراي دو قطب اصلي ميباشد ( توجه: هر خانه باتري خود داراي 2 قطب ميباشد اما در باتري هاي غير قابل تعمير اين قطب ها زير درپوش بالايي باتري قرار گرفته و ديده نميشوند يعني يك باتري 12 ولتي داراي 12 قطب ميباشد – 6 قطب مثبت و 6 قطب منفي كه دوتاي آنها قطبهاي اصلي و سايرين در زير درپوش ميباشند . در مورد نحوه اتصال خانه هاي باتري در آينده صحبت خواهد شد . از اين به بعد منظور از قطب همان قطبهاي اصلي باتري خواهد بود) . قطب هاي باتري محل خروج جريان برق از باتري در زمان مصرف شدن و محل ورود جريان برق به باتري در زمان شارژ شدن باتري ها ميباشند . باتوجه به جهت جريان برق يك قطب را قطب مثبت و ديگري را قطب منفي مينامند.

نحوه قرار گرفتن قطبهاي باتري روي پوسته متفاوت است شكل زير چند روش متداول را نشان ميدهد

كه شامل :

مدل SAE ، ترمينال جانبي ، ترمينال L شكل ، ترمينال مهره اي ، و ترمينال تركيبي ميباشد

سيستم قطب بندي به روش SAE متداول تر از ساير روش ها ميباشد

شناسايي قطبهاي مثبت ومنفي

با توجه به اينكه در هنگام نصب باتري روي اتومبيل قطب منفي به بدنه و قطب مثبت به كابل استارت ( اتومات استارت) متصل ميگردد تشخيص قطبين از يكديگر حايز اهميت ميباشد.

قطب مثبت با علامت -------< + ، P ، POS

رنگ -------< قرمز

ضخامت -------< بيشتر از منفي مشخص ميگردد

و قطب منفي با علايم -------< - ، N ، NEG

رنگ -------< مشكي يا آبي

ضخامت -------< كمتر از مثبت مشخص ميگردد

 

در صورتي كه هيچ يك از علايم ذكر شده وجود نداشتند (پاك شده بودند يا قابل تشخيص نبودند) ميتوان با يك آزمايش ساده قطب ها را از يكديگر تشخيص داد .

يك سر سيمي را به يكي از دو قطب متصل كنيد و سر ديگر آن را داخل الكتروليت يكي ار خانه ها ي باتري قرار دهيد . ملاحظه خواهيد كرد كه اطراف سيم حباب هايي بوجود ميايد . اين آزمايش را با قطب ديگر نيز انجام دهيد هر كدام ار قطب ها كه حباب بيشتري در اطراف سيم داخل الكتروليت توليد كرد آن قطب ، قطب منفي ميباشد. ( تذكر: ان آزمايش فقط جهت موارد ضروري ميباشد .تكرار باعث خراب شدن باتري ميگردد.) . توجه هيچگاه دوسيم از قطبين را همزمان وارد يك خانه باتري نكنيد چون ممكن است در اثر اتصال بين دو سيم در خانه بانري آب باتري به صورت شما بپاشد.

دوستي در نظرخواهي اظهار كرده كه بهتر است در مورد تعليق و موتور نيز مطالبي ارائه شود . كاملا واضح است كه ارائه مطالب در گروههاي مختلف مربوط به خودرو هدف ايده عالي است . البته وبلاگهاي بسيارجالبي (باسابقه تر و پرمحتوي تر)در اين مورد وجود دارد كه ميتوان به آنها مراجعه نمود. براي مثال وبلاگهاي خودرو بلاگ و طراحي موتور.

بهر حال اين كار زمان گير است و بنده هم تازه كار .فعلا باتري را تمام كنيم اگر عمري باقي بود چشم سراغ بخشهاي ديگر خودرو ها هم ميرويم. (بين خودمان بماند تو ايران كلي اداره موازي وجود دارد چه اشكالي داره ما هم يكي مثل اونا !!!! البته بعد از باتري و ....)

صفحات باتري

صفحه منفي Negative plates

صفحات منفي ( و مثبت ) از دو قسمت تشكيل ميشوند يكي ماده فعال آن صفحه و ديگري اسكلت اصلي .همانطور كه قبلا گفته شد جنس ماده فعال صفحات منفي در حالت شارژ كامل از سربPb ميباشد براي تهيه اين صفحا ت ( و صفحات مثبت ) ابتدا يك اسكلت فلزي مشبك تهيه ميكنند . جنس اين اسكلت معمولا از آلياژ سرب ميباشد كه براي افزايش مقاومت و سهولت در هنگام ريخته گري آن درصدي كلسيم و آنتيموان به آن اضافه مينمايند . شكل زير يك نوع اسكلت شبكه بندي شده را نشان ميدهد

براي نفوذ بهتر الكتروليت در صفحات منفي ( و مثبت ) بهتر است اين صفحات حالت اسفنجي داشته باشند. براي قرار دادن ماده فعال بين شبكه هاي اسكلت آنرا به صورت خمير تهيه كرده و از شبكه اسكلت عبور ميدهند سپس انرا در كوره ها مخصوص خشك مينمايند. رنگ صفحات منفي خاكستري و تعداد آن در هر خانه باتري يكي بيشتر از صفحات مثبت آن خانه ميباشد.

صفحات مثبتPositive plates

جنس ماده فعال صفحات مثبت در زمان شارژ كامل ، دي اكسيد سرب ( پر اكسيد سرب ) Pbo2 ميباشد كه اين صفحات به رنگ قهوه اي سوخته يا قهوه اي مايل به قرمز ميباشند . هر صفحه مثبت بين دو صفحه منفي قرار ميگيرد بنابرين تعداد آنها يكي كمتر ار تعداد صفحات منفي در آن خانه ميباشند . به همين دليل ميزان مصرف شدن صفحات مثبت بيشتر از صفحات منفي ميباشد و همچنين ميزان ريزش اين صفحات .به همين دليل براي جلوگيري از خوردگي سريع صفحات مثبت ، امروزه اين صفحات در لفافه از نوعي عايق قرار داده ميشوند . مطابق شكل زير

توجه : در گذشته هنگامي كه مصرف كننده باتري را خريداري ميكرد لازم بود قبل از استفاده روي خودرو آنرا به دستگاه شارژ متصل كرده تا شارژ شود . امروزه با تغيير در نحوه ساخت صفحات مثبت و منفي ديگر به شارژ اوليه احتياج نيست ( رجوع كنيد به مشخصات روي پوسته باتري ) به اين ترتيب كه امروزه جنس صفحات مثبت و منفي هر دو از اكسيد سرب Pbo ميباشند . در كارخانه پس از تكميل فرايند ساخت ، الكتروليت به باتري افزوده شده سيس آنرا زير دستگاه شارژ قرار ميدهند كه پس از شارژ كامل جنس صفحات به همان سرب و دياكسيد سرب تبديل ميشود. مجددا الكتروليت را خالي كرده و بعد با اب خانه ها ر ا پر ميكنند( شستشو ميدند ) و در نهايت آب را نيز خالي كرده باتري را به صورت خشك در انبار نگه داري ميكنند . به اين ترتيب ميتوان باتري ها را بين 12 تا 18 ماه نگهداري كرد بدون اينكه احتباج به شارژ دوباره داشته باشند.

صفحات عايقSeparator plates

با توجه به تعداد صفحات مثبت و منفي موجود در هر خانه باتري ، فاصله بين صفحات بسيار كم ميباشد بنابراين احتمال برخورد صفحات به يكديگر زياد ميشود . اگر يك صفحه مثبت و منفي به هم برخورد كنند آن دو صفحه از سيكل توليد جريان خارج ميشوند و در نهايت باعث كاهش ولتاژ توليدي باتري ميگردند . براي جلوگيري از اين اتفاق بين هر صفحه مثبت و منفي يك صفحه عايق قرار داده ميشود. بنابراين تعداد اين صفحات يكي كمتر از مجموع صفحات مثبت و منفي در آن خانه باتري ميباشد . جنس ابن صفحات از چوب ، كائوچو ، فايبر گلاس ، سلولز ، پشم شيشه ، صمغ ..... ميباشند اما رايجترين آنها P.V.C (پلي كلريد ونيل ) است. صفحات عايق بايد داراي منافذي باشند تا الكتروليت بتواند از بين آن به راحتي عبور كند. علاوه براين يك طرف صفحه عايق داراي برجسته گيهاي عمودي ميباشد . اين برجستگي ها باعث هدايت ماده فعال جدا شده ازصفحات مثبت به كف باتري ميشود ( فعاليت اطراف صفحه مثبت بيشتر از صفخه منفي است) . شكل زير يك صفحه عايق را نشان ميدهد

نكته : اگر صفحات مثبت باتري داراي لفاف عايق باشد ديگر به صفحات عايق مجزا احتياجي نيست.

الكتروليت باتريBattery Electrolyte

الكتروليت باتري سربي اسيدي محلول رقيق شده اسيد سولفوريك ميباشد. لازم است مقدار آب و اسيد سولفوريك به دقت و نسبت معين با يكديگر مخلوط شود . اين نسبت معين در به صورت .......

توجه : در اكثر باتري سازي ها (خودمان) نسبت آب به اسيد را 4 به 1 انتخاب ميكنند كه معادل 75% آب و 25% اسيد ميباشد كه نزديك به نسبت حجمي 73% به 27% است ( گرچه دقيق نيست)

چگالي (جرم حجمي ) اين محلول در دماي 15 درجه سانتيگراد 1.28 گرم بر سانتي متر مكعب ( يا همان 1280 كيلوگرم بر متر مكعب) ميباشد . اين عدد با تغييرات دما و فشار هوا تغيير ميكند

تاثيرات دمايي : به ازاي افزايش هر 1.5 درجه دما مقدار 0.001 گرم بر سانتي متر مكعب ( 1 كيلوگرم بر متر مكعب) از عدد اصلي 1.28 گرم بر سانتي متر مكعب (يا 1280 كيلوگرم بر متر مكعب) كم ميشود . مثلا جرم حجمي استاندارد در دماي 21 درجه عبارت است از

4= 1.5÷ 6 6=15-21

1276= 4-1280 4=1× 4

يعني در دماي 21 درجه سانتيگراد جرمي حجمي الكتروليت بايد 1276 كيلوگرم بر متر مكعب (1.276 گرم بر سانتي متر مكعب ) باشد.

اگر جرم حجمي را در يك دماي معين داشتيم بايد آن را به دماي 15 درجه برگردانيم سپس در مورد آن تصميم بگيريم(برعكس روش بالا جمع ميكنيم ). دانستن مقدار چگالي به ما كمك ميكند كه بفهميم آن باتري به شارژ شدن نيازي دارد يا نه .

مثال: چگالي الكتروليت در دماي 27 درجه 1210 كيلوگرم بر متر مكعب ميباشد . آيا اين باتري به شارژ نياز دارد يا خير؟

8= 1.5÷ 12 12= 15-27

1218 = 8 + 1210 8= 1× 8

با مقايسه عدد 1280 و 1218 و اختلاف اين دو عدد متوجه ميشويم باتري به شارژ نياز دارد

(( هر كسي ميدونه چطوري فرمولهاي نوشته شده تويWord رو كه با Equation Editor نوشته شده توي وبلاگ وارد بكنه يه ندايي هم به ما بده انشاءالله يك در دنيا صد در آخرت نصيبتون بشه --- بهروز ))

نكته : براي تشخيص شارژ بودن معمولا محدوده اي وجود دارد كه طبق آن بايد به شارژ بودن باتري نظر داد ( كه آنرا در بخش روشهاي شناسايي شارژ باتري اورده خواهد شد )

توجه : هيچگاه از آب لوله كشي براي تهيه التروليت استفاده نكنيد. آب مورد استفاده بايد آب خالص ( آب مقطر ) باشد ميتوان اين آب را ار لوازم يدكي ها در بطري هاي آماده تهيه كرد يا از آب جوشيده و سپس خنك شده استفاده نمود ؛ يا اينكه برفك يخچال را آب كرده از آن استفاده كنيم

نكته بسيار مهم :هنگام تهيه الكتروليت ابتدا آب را در يك ظرف پلاستيكي (لگن) ريخته سپس به آرامي اسيد را به آن اضافه كنيد . حتي بهتر است يك سطح شيبدار پلاستيكي تهيه كرده و اسيد را از بالا روي آن بريزيم تا به آرامي وارد لگن آب شود. اين كار به دليل انجام واكنش شديد بين آب و اسيد سولفوريك و گرما زا بودن اين واكنش ميباشد . در صورت اضافه شدن سريع اسيد به آب دماي محلول به شدت بالا رفته به حد جوش ميرسد و محلول به اطراف ميباشد

سطح الكتروليت در هر خانه باتري بايد حد معيني باشد كه اگر بيشتر از آن شود احتمال ريختن آن در شتابهاي ناگهاني يا ترمزهاي شديد وجود دارد و اگر كمتر از حد معين باشد قسمتي از صفحه باتري در معرض هوا قرارگرفته به به مرور خراب ميشوند.

ظرفيت باتري

روشهاي مختلفي براي تعيين مقدارظرفيت يك باتري توسط انجمن بين المللي باتري ( Battery Council International=BCI) ارايه شده است كه 4 روش به ترتيب اهميت عبارتند از :

الف .آمپر گرداندن ميل لنگ در شرايط سرد= تست باتري در شرايط سرد (Cold Cracking Amps=CCA ):

اين مقدار نشاندهنده توانايي يك باتري براي كار در شرايط سرد ميباشد و برابر است به مقدار آمپري كه يك باتري در دماي 0 درجه فارنهايت (17.8- درجه سانتيگراد )ميتواند از خود خارج كند بدون اينكه ولتاژ باتري كمتر 7.2 ولت شود

ب: آمپر گرداندن ميل لنگ = تست باتري (Cracking Amps = CA )

مانند روش قبلي منتها در دماي 32 درجه فارنهايت (تقريبا 7.7 درجه سانتيگراد). البته رابطه اي تقريبي وجود دارد كه ميتوان اين دو عدد (CCA) را به ( CA) تبديل نمود

CA= CCA×1.25

ج: ظرفيت ذخيره باتري (Reserve Capacity=RC )

مدت زماني كه باتري بتواند در دماي 80 درجه فارنهايت ( 26.7 درجه سانتيگراد) جريان 25 آمپر بدهد بدون اينكه ولتاژ كل آن كمتر از 10.5 ولت شود. باتري بايد بتواند در صورت خراب شدن سيستم شارژ در زمان نسبتا طولاني نيازهاي الكتريكي خودرو را مرتفع كند .

د: آمپر-ساعت

حاصلضرب شدت جريان در زماني است كه آن باتري ميتواند اين شدت جريان را تامين كند. واحد آن آمپر ساعت (Ah ) ميباشد.

ساعت × شدت جريان = ظرفيت

مثلا اگر ظرفيت يك باتري Ah 60 است يعني ميتواند

مدت 60 ساعت جريان 1 آمپري را تامين كند (60 × 1 = 60 )

يا مدت 1 ساعت جريان 60 آمپري را تامين كند ( 1× 60 = 60 )

يا مدت 20 ساعت جريان 3 آمپري را تامين كند ( 20 × 3 = 60)

.................

نكته : هنگامي كه آمپر از باتري كشيده ميشود نبايد ولتاژ باتري كمتر از 10.5 ولت شود .

عواملي كه در تغيير مقدار ظرفيت باتري موثر هستند عبارتند از :

تعداد صفحات باتري ، مساحت صفحات باتري ، دما ، مقدار الكتروليت و چگالي الكتروليت ميباشد

پلاك باتري

براي استفاده بهتر از هر وسيله اي لازم است اطلاعاتي در مورد آن وسيله به ما داده شود .محلي كه اين اطلاعات در انجا ثبت ميشود را پلاك مشخصات ميگويد . باتري ها نيز داراي پلاك مشخصات ميباشند.شركت هاي توليد كننده باتري روشهاي مختلفي را براي اين كار دارند . مثلا گروهي تمام اطلاعات مورد نياز را روي پوسته باتري كنار ه درج ميكنند . گروهي نيز در چند نقطه مختلف اين اطلاعات را قرار ميدهند. در اينجا سعي بر ان است كه تمام اطلاعاتي كهميتوان به عنوان يك مشخصه باتري ثبت كرد بيان شود.

1.        كد استاندارد : هر نوع باتري توليدي داراي يك كد استاندارد ميباشد . متداول ترين نوع استاندارد براي باتري ها ، استاندارد DIN است.

2.        ولتاژ : يكي از مهمترين مشخصه هاي يك باتري كه حتما تمام توليد كنندگان باتري بايد آنرا روي باتري درج كنند مقدار ولتاژ خروجي باتري ميباشد. ولتاژ باتري خودرو ها بين 6 ولت تا 42 ولت ( خودروهاي برقي ) ميباشد.

3.        ظرفيت باتري : حداقل يكي از موارد ذكر شده كه نشاندهنده ظرفيت باتري ميباشند . (در ايران معمولا آمپر- ساعت و تست در شرايط سرد)

4.        سايز باتري : براي مشخص كردن ابعاد باتري . در ادامه جدول سايزهاي استاندارد باتري هاي خودرو آمده است