سيب زميني

سيب زميني بـا نـام علمي سولانوم توبروسوم  (solanum tuberosum) يك گياه يك ساله از خانواده تيره گوجه فرنگي (solanacea) ميباشد. گوجه فرنگي، بادنجان و فلفلها نيز جزو همين خانواده محسوب مي گردند. هندي ها در حدود 4 هزار سال پيش نخستين مردماني بودند كه سيب زميني را در آمريكاي جنوبي در پرو كشت دادند. بيش از هزار گونه سيب زميني در سراسر جهان وجود دارد. نام نخست سيب زميني (batata) بوده است كه اسپانيايي ها آن را در قرن 16 به (potato) تغيير دادند. سيب زميني خوراكي در واقع قسمت غده مانند(tuber) ساقه زيرزميني گياه سيب زميني ميباشد. 2نقش غده ی سيب زميني ذخيره غذايي گياه و خاستگاه نسل بعدي سيب زميني ها مي باشد.

تاريخچه سيب زميني در ايران

در ايران، حدود 200 سال پيش در زمان فتحعلي شاه قاجار ، سرجان ملكم سفير دولت انگلستان در ايران مقداري بذر سيب زميني به دربار پادشاه قاجار هديه كرد. اين بذر ابتدا در روستاي پشند در اطراف تهران كاشته شد و سپس در فريدن اصفهان و بعد بتدريج در زنجان، خراسان و فارس برده و كاشته شد.

در حال حاضر سيب زميني يكي از مهمترين محصولات كشاورزي است و امروزه پايه تغذيه بسياري از مردم ايران و جهان را تشكيل ميدهد.

سطح زير كشت سيب زميني در ايران در سال زراعي 1374-1375 حدود 143 هزار و عمل كرد در هر هكتار در حدود 21 تن بوده است.

در همين سال ميزان توليد سيب زميني بيش از 1/3ميليون تن بوده است كه استان اردبيل با توليد 744 هزار تن در رتبه اول و استانهاي اصفهان، آذربايجان شرقي و خراسان در رتبه هاي بعدي قرار دارند.

خصوصیات گیاهی

سيب زميني از محصولات غده اي است كه نقش مهمي در تغذيه ی مردم جهان دارد . غده ی سيب زميني داراي كربوهيدرات مي باشد و از آنجا كه عملكرد آن در هكتار بسيار بالاست مورد توجه زيادي مي باشد .

ارتفاع گیاه سیب زمینی کم است، گل های سفید و پرچم زرد رنگی دارد. این گیاه در آب و هوای سرد و مرطوب رشد می کند. بر آمدگی های روی سیب زمینی با جوانه هایی پوشیده شده که به آن چشم سیب زمینی می گویند. انواع رایج سیب زمینی معمولاً دانه تولید نمی کنند. در عوض، روش تکثیر سیب زمینی با کاشتن تکه ای از آن که دارای حداقل یک چشم سیب زمینی باشد صورت می گیرد. برخی افراد به همین تکه ها به اشتباه دانه سیب زمینی می گویند.

غده بندی

هومون لازم براي تحريك و شروع غده بندي در برگه و تحت تأثير روزهاي كوتاه توليد مي شود . هر چه رقم ديررس تر باشد نسبت به طول روز حساستر و غده بندي آن در روزهاي بلند تر به تاخير بيشتري مي افتد .

خاك مناسب

بافت شنی لومي و لومي شني براي سيب زميني ايده آل است هر قدر خاك به سمت شني تمايل داشته باشد بهتر است چون مشكل سله وجود ندارد همچنين در چنين خاكهايي عمليات داشت وبرداشت نيز مناسب است خاكهاي سنگين به دليل چسبندگي و ايجاد سله مطلوب نيستند ولي با اين خاك سيب زميني را مي توان در اغلب خاكها زراعت نمود به pH حساسيت ندارد. ولي در محدوده 5/7 تا 6 رشد خوبي دارد در خاكهاي بسيار اسيدي غده ها كوچك مانده وسيب زميني جزئ گياهان حساس به شوري محسوب مي شود.

سازگاری: سيب زميني محصولي است سرما دوست كه در نواحي گرم در پائيز و در نواحي سرد در بهار كاشته مي شود . بهترين رشد سيب زميني در نواحي حاصل مي شود كه ميانگين حرارت هوائي گرمترين ماه فصل رشد سيب زميني حدود 25 درجه سانتيگراد يا كمتر باشد . رشد غدد در خاكهاي گرمتر از 20 درجه سانتيگراد كند گشته و در حرارت 30 درجه سانتيگراد كاملاً متوقف مي گردد .

توليد سيب زميني در خاكهاي نيمه سنگين نيز بشرط وجود ساختمان خوب و بكارگيري روش مناسب كاشت موفقيت آميز خواهد بود . خاكهاي سنگين كه به غده مي چسبد موجب اشكال در رشد ، برداشت و بازاريابي محصول مي گردد . خاكهاي عميق و بارور ، با بافت متوسط و ساختمان عالي ، زهكش خوب و اسيديته خنثي تا كمي اسيدي بسيار مناسب است . سيب زميني به خشكي و شوري خاك حساس است .

تناوب زراعی: مثالهايي از تناوب سيب زميني

يونجه (‌4 تا 5 سال ) سيب زميني ـ چغندر قند ـ لوبيا ـ گندم ـ آيش

يونجه ( 4 تا 5 سال ) ـ سيب زميني ـ ذرت ـ ذرت خوشه اي ـ گندم ـ آيش

کود شیمیایی: توليد هر تن سيب زميني موجب خروج 5 تا 5/6 كيلو ازت ، ، 1 تا 5/1 كيلو

اكسيد فسفر و 8 تا 12 كيلو اكسيد پتاسيم از خاك مي گردد .

تاریخ کاشت: حرارت مناسب خاك براي جوانه زدن غدد سيب زميني 20 تا 25 درجه سانتي گراد است .

آماده سازی زمین

زمینی که عاری از هرگونه ریشه علف هرز باشد، به عنوان زمینی ایده آل برای کشت سیب زمینی محسوب می شود. البته زمان مناسب برای کاشت را هم نباید از دست داد و معمولاً قبل از آغاز اردیبهشت باید کشت سیب زمینی صورت گرفته باشد. معمولاً قبل از کاشت، سه دفعه شخم زدن، به همراه صاف کردن و غلتک کشیدن خاک ضروری به نظر می رسد.

سپس سوراخ هایی در زمین ایجاد می کنند، مثل زمانی که می خواهند شلغم بکارند. بعد کود        می ریزند، البته نباید از کود بیش از اندازه استفاده نمود. سپس تکه های سیب زمینی را در قسمت بالای کود قرار می دهند. سوراخ ها را پشت و رو می کنند تا روی سوراخ ها و تکه ها پوشیده شود. سپس روی سوراخ ها را صاف می نمایند.

روش های پرورش گیاه

زمینی که سیب زمینی را در آن می کارند، باید به عمق 300 میلی متر گود شود، البته اگر خاک اجازه دهد. سپس باید سوراخی به عمق 150میلی متر درست شود و داخل آن فضله اسب بریزند (تقریباً به قطر 75 میلی متر). قطر این سوراخ هم نباید از 300 میلی متر بیشتر باشد. روی این   کود حیوانی، سیب زمینی ها را می کارند. روی آنها هم باید کمی کود پاشید و سپس خاک را زیر و رو می کنند. البته باید دقت شود که سیب زمینی های کاشته شده با هم 16 اینج فاصله داشته باشند. زمانی که جوانه سیب زمینی ظاهر شد، باید در اطراف آنها با کمک بیل، مقداری گِل قرار دهند. اگر گِل روی این جوانه ها را هم بگیرد، آنها را از آسیب ناشی از یخ زدگی محافظت می کند.

برای این جوانه ها باید میزان زیادی گل فراهم نمود و کسی که این کار را انجام می دهد، نباید گل را بالای گیاه یا روی پشته ای که اطراف گیاه ایجاد شده بریزد. چون هرچه خاک سبک تر باشد، سیب زمینی فضای بیشتری برای رشد خواهد داشت.

کنترل علفهای هرز

 استفاده از علف كش تريفلورالين بصورت بعد از كاشت و اختلاط آن با خاك سطحي بوسيله چنگك گردان يا دندانه سبك يا پاشيدن داكتال بصورت بعد از كاشت در كنترل علفهاي هرزي كه جوانه مي زنند مؤثر است . همچنين چون علفهاي هرز سريعتر از سيب زميني سبز مي شود مي توان از علف كش گراماكسون نيز تا چند روز قبل از سبز شدن سيب زميني استفاده و علفهاي هرز سبز شده را كنترل كرد.

انواع سيب زميني

سيب زميني ها بر اساس طعم، اندازه، شكل، رنگ و ميزان محتواي نشاسته اي به انواع گوناگوني تقسيم بندي مي گردند. پوست سيب زميني به رنگهاي زرد، قهوه اي، صورتي، قرمز و ارغواني (آبي) موجود ميباشد. خود سيب زميني نيز يا سفيد است و يا همرنگ پوست خود.

1- سيب زميني پوست قهوه اي (russet): پوست قهوه اي و درون سفيد دارد. شكل آن كشيده است و سطح آن زبر و ناهموار است. ميزان نشاسته آن زياد و آب كمتري دارد. بهترين سيب زميني براي سرخ كردن و پختن مي باشد.

2- سيب زميني با پوست زرد (yu con):پوست زرد رنگ دارد و طعم كره ميدهد.براي پختن و تهيه پوره مناسب است.

3- سيب زميني شيرين (sweet):

4- سيب زميني هاي انگشتي (finger):كوچك و باريك هستند.

5- سيب زميني قرمز:پوست قرمز و درون سفيد دارد. براي آب پز كردن، بخار پز كردن و تنوري كردن مناسب است.

سیب زمینی جدید با پوست قرمز و گوشت زرد طلایی

گروهی از محققان آلاسکایی نوعی سیب زمینی را کشت دادند که پوست آن به رنگ قرمز و گوشت آن به رنگ زرد طلایی است.

ترکیب شیمیایی

توبرکول تازه سیب زمینی در حدود 60 درصد وزن خود آمیدن دارد و با این آمیدن مقداری مواد پروتئیک وجود دارد که میزان آن متغیر بوده و معمولا کم است. سولانین به مقدار خیلی کم و بی‌ضرر در سیب زمینی وجود دارد ولی در سیب زمینیهای سبز شده مقدار آن زیاد می‌شود و مصرف این قبیل سیب زمینیها را خطرناک بسازد. کمی کولین نیز در سیب زمینی یافت می‌شود. نسبت مواد پروتئیک و نشاسته در سیب زمینی حائز اهمیت زیادی است.

چون بطوری که می‌دانیم در میان انواع متعدد سیب زمینیهایی که شناخته شده‌اند. بعضی از آنها هنگام پختن از هم باز و متلاشی می‌شوند. علت متلاشی نشدن سیب زمینیهای دسته دوم همان وجود مقدار زیادتری مواد پروتئین در آنها است که بر اثر پختن منعقد و سفت شده موجب مقاومت بیشتر سیب زمینی در مقابل گرما می‌گردند در چنین حالتی نسبت مواد ازته تام موجود در سیب زمینی به نشاسته حداقل 0.12 است. اگر نسبت مواد ازته کمتر از این مقدار باشد سیب زمینی در اثر حرارت متلاشی می‌شود.

تركيبات سيب زميني

80 درصد سيب زميني را آب، 20 درصد آن را مواد جامد (عمدتا نشاسته) و 5/0 درصد آن را سلولز تشكيل ميدهد.

ارزش تغذيه اي 100 گرم سيب زميني خام:

آب                             82 گرم

كالري                        70 كيلو كاري

پروتئين                         2 گرم

كربوهيدرات                  19 گرم

چربي                          1/0 گرم

تيامين                         11/0 ميلي گرم

ريبوفلاوين                  04/0ميلي گرم

ويتامين ب ۶                  ۲۵/۰میلی گرم

ويتامين ث                      ۱۹ميلي گرم

نياسين                        2/1 ميلي گرم

آهن                          8/1 ميلي گرم

كلسيم                       9 ميلي گزم

منيزيوم                     10 ميلي گرم

منگنز                       25/0 ميلي گرم

مس                        35/0 ميلي گرم

فسفر                       26 ميلي گرم

پتاسيم                    500 ميلي گرم

سديم                     204 ميلي گرم

فيبر                        3 گرم

كلسترول                0 گرم

توليد كننده هاي عمده سيب زميني در جهان

چين، روسيه، هند، امريكا، اوكراين، آلمان و لهستان.

در سال 2005 ميلادي بالغ بر 322 ميليون تن سيب زميني در سراسر جهان توليد گرديده است.

انبار نمودن سیب زمینی

سیب زمینی را معمولاً با استفاده از چنگک از خاک بیرون می آورند. اما زمان هایی که هوا (و به خاطر آن خاک) خشک است زمین را شخم می زنند که بهترین راه کار محسوب می شود.

پس از انجام این عمل، شیارهای حاصل از شخم زدن را باز نموده و محصول را جمع آوری     می کنند. جمع کردن محصول با این روش بسیار راحت تر از استفاده از چنگک می باشد. سپس سیب زمینی را برای مصارف زمستانی و بهاری، انبار می کنند.

از آنجا که بهتر است این سیب زمینی ها را تا فصل تابستان هم نگهداری نمود، باید دقت لازم به عمل آید تا سیب زمینی های داخل انبار، از یخ زدگی در زمستان و جوانه زدن در بهار محافظت شوند. به منظور جلوگیری از یخ زدگی، سیب زمینی را در انبار در زیر توده ای کاه قرار می دهند و برای جلوگیری از جوانه زدن سیب زمینی، باید سیب زمینی ها را مرتب چک کنیم. زمانی که شروع به جوانه زدن می کند، سیب زمینی را در معرض نور خورشید قرار دهیم تا کاملاً خشک شود یا درون کوره ای با حرارت ملایم آنها را خشک کنیم.

برای کشت سیب زمینی، یک عدد سیب زمینی بزرگ را به سه قسمت تقسیم می کنند، به طوری که هر بخش حداقل یک چشم سیب زمینی داشته باشد. این بخش ها را به فاصله 7 اینچی از یکدیگر در خاک قرار می دهند. برخی استفاده از کود پوسیده و فاسد را به جای کود تازه ترجیح می دهند. در هر صورت بهتر است که همواره سیب زمینی را روی کود بکارند.

آفات و امراض

 سیب زمینی مورد حمله آفات عمومی زیادی از جمله کرم برگخوار چغندر قند شب پره گاما شب پره زمستانی کرم اگروتیس شته سیاه باقلا مگس لوبیا تریپس توتون کرم سفید ریشه و کرم مفتولی ریشه قرار می گیرد .

پروانه كله مرده با نام علمي Acherontia atropos  حشره اي است كه به علت وجود نقشي به شكل اسكلت سرانشان پشت سينه آن بدين اسم ناميده شده است . لارو كامل اين پروانه حدود 15 سانتي متر طول داشته و به رنگ زرد مايل به سبز مي باشد . لارو پروانه كله مرده از برگ سيب زميني تغذيه و از اين طريق به محصول آسيب مي رساند . در غالب موارد اين حشره توسط پارازيت هاي طبيعي تحت كنترل قرار داشته و خسارت آن غير اقتصادي است . در صورت لزوم ممكن است از سموم فسفره براي مبارزه شيميائي عليه اين آفت استفاده بعمل آورد.

از بيماريهاي مهم سيب زميني در ايران مي توان به بيماريهاي مرگ ريشه ، پوسيدگي خشك ، بوته ميري ، سفيدك داخلي و ويروسي سيب زميني اشاره نمود

بيماري پوسيدگي خشك سيب زميني از بيماريهاي انباري سيب زميني است كه توسط قارچ بنام Fusatium coeruleum ايجاد مي شود . اين بيماري از طريق زخم بسهولت انتقال مي يابد و به غدد بسته بندي شده آسيب بيشتري مي رساند . علائم پوسيدگي حدود يك تا دو ماه پس از برداشت تدريجاً ظاهر مي گردد ، اين علائم بصورت تغيير رنگ در سطح پوست غدد و بدنبال آن پوسيدگي خشك بافت غدد در محل تغيير رنگ است . غده هاي آلوده در نهايت خشك و چروكيده مي گردد . مبارزه با اين بيماري از طريق عمليات بهداشتي ضد عفوني غدد با قارچ كش تيمول . ضد عفوني انبار و تأمين شرايط مناسب انباري انجام پذير مي باشد .

بوته ميري سيب زميني توسط قارچي بنام Colletotrichum coccodes ايجاد مي شود . بوته مبتلا در حدود  دوران گلدهي علائم عمومي بوته ميري نشان مي دهد . ساير علائم بيماري وجود اسكلرتهاي سياه رنگ روي طوقه ، ريشه اصلي ، استولونها و غدد است . مبارزه با اين بيماري از طريق عمليات بهداشتي و استفاده از ارقام مقاوم انجام پذير است .

فواید سیب زمینی

1ـ دارای مقدار زیادی ویتامین «آ»، «ب»، «ث»، نشاسته و مواد معدنی می باشد.

2ـ به علت داشتن فسفر، تقویت کننده نیروی جنسی و مغز می باشد.

3ـ به سبب دارا بودن ویتامین، برای قلب مفید است.

4ـ اگر رنده شده را به صورت مرهم بر روی سوختگی های سطحی بگذارید و این کار را دو ساعت به دو ساعت تکرار کنید، سوختگی به زودی التیام می یابد.

5 ـ برای درمان ضرب خوردگی می توان 200 گرم سیب زمینی پوست کنده را پخته و پس از له کردن، در پارچه نازکی بریزید و وقتی گرمی آن معتدل شد، به صورت مرهم، روی عضو ضرب خورده بگذارید.

6ـ مرهم پوره سیب زمینی، بیماری جرب (خارش) را درمان می کند، لذا باید 200 گرم آن را پوست بکَنید و آب پز کنید و پس از له کردن به صورت پوره در آورید و در پارچه نازکی ریخته و به محض ملایم شدن، روی محل مورد نظر قرار دهید.

7ـ رژیم غذایی با سیب زمینی، بیماری قند را درمان می کند. بنابراین مبتلایان به این مرض، باید آن را به صورت آب پز، پوره، سرخ کرده و تنوری مصرف کنند.

8ـ در معالجه اسهال، ورم روده و التهاب دستگاه هاضمه از جوشانده سیب زمینی به شکل تنقیه استفاده نمایید.

9ـ اگر سیب زمینی آب پز را با گیاهان یا دانه های لعاب دار (مانند قدومه، اسپرزه و غیره) به صورت جوشانده در آورند و مرهم آن را بر روی ورم ها و التهابات سطحی، کوبیدگی ها،   ضرب خوردگی ها و ورم حاد انگشتان قرار دهند، اثر شفابخشی خواهد داشت.

10ـ اگر رنده شده یا گرد آن را در محل سوختگی های بدن، خراش های سطحی پوست، بیماری اگزما قرار دهند و روزی چند مرتبه تعویض نمایند، آنها را تسکین خواهد داد.

11ـ ضد کم خونی است.

12ـ جوشانده آن مخلوط با دم کرده شیرین بیان، ادرارآور است وبرای اشخاصی که به سنگ کلیه و مثانه و بند آمدن ادرار مبتلا هستند، مفید است.

13ـ جوشانده برگ و گل آن به مقدار 30 گرم در یک لیتر آب، نوشابه ای به وجود می آورد که به مقدار کمی دارای مواد مخدر و خواب آور است.

14ـ جوشانده 30 گرم برگ آن در یک لیتر آب، برای اشخاصی که مبتلا به روماتیسم و نقرس هستند، تجویز می شود.

15ـ سبزی سالم و مفیدی است که مصرف آن برای مبتلایان به ورم مفاصل یا باد مفصل و افرادی که زیاد چاق شده اند و نباید چربی و روغن بخورند، تجویز شده است.

16ـ از سبزی هایی است که خیلی زود هضم می شود.

17ـ با سیب زمینی رنده شده مخلوط با روغن زیتون، مرهمی می توان تهیه نمود که برای معالجه مفاصل دردناک بسیار مفید است.

18ـ جوشانده برگ و گل سیب زمینی به مقدار 30 گرم در یک لیتر آب، برای اشخاص مبتلا به اسهال، تشنج و حملات عصبی مفید است.

19ـ غشاء معده را اصلاح می کند و اسهال معمولی و اسهال خونی را درمان می نماید.

20ـ به سبب داشتن مقدار زیادی مواد نشاسته ای، یک غذای نیروبخش می باشد.

21ـ آب سیب زمینی خام را در مورد زیادی ترشی اسید معده، انواع زخم های معده و اسهال کودکان شیرخواره، تجویز کرده اند و نتایج بسیار خوبی هم از آن گرفته اند.

22ـ آب سیب زمینی خام برای درمان زخم معده مفید است. چون مزه سیب زمینی خام نامطبوع است، می توان آن را با عسل یا آب گوجه فرنگی یا هویج مخلوط کرد و مصرف نمود.

23ـ اگر خام آن را رنده کرده و با روغن زیتون مخلوط کنند، برای معالجه بواسیر، مفید است.

24ـ چنانچه خام آن را رنده کرده و با روغن زیتون در آمیزند، برای مداوای زخم های ناشی از سوختگی، کورک و دمل های چرکی و زخم های ساق پا که بر اثر کمبود ویتامین «ث» ایجاد   می گردد، فایده دارد.

هشدارها

1ـ سیب زمینی پوست کنده، ویتامین «ث» خود را از دست می دهد، لذا بهتر است سیب زمینی را با پوست بپزند و بعد از آن میل کنند.

2ـ برای آنکه سبز نشود، باید آن را در جایی خشک و تاریک یا وسط خاک رس نگاه داشت.

3ـ قسمت های سبز سیب زمینی دارای مواد سمی است. از همین رو، خوردن آن ایجاد اسهال و استفراغ می کند، مردمک چشم را گشاد می نماید، موجب سردرد و سرگیجه می شود، چهره را برافروخته می نماید و ایجاد تشنج و ضعف می کند.

4ـ از مصرف سیب زمینی های جوانه زده و یا خیلی کهنه و پلاسیده باید خودداری کرد.

5ـ سیب زمینی در محل چشم های خود دارای ماده ای سمی به نام «سولانین» است، لذا باید با دقت آن را پوست کنده و کاملاً چشم های آن را در آورد.

6ـ سیب زمینی پخته شده در آب، مثل پیه و دنبه، به روده می چسبد و موجب ثقل معده

می گردد. ضمنا ویتامین «ث» خود را از دست می دهد، ولی زیر خاکستر آتش اگر پخته شود، ویتامین های آن محفوظ می ماند.

7ـ زیاد خوردن سیب زمینی، تعادل فکری را به هم می زند و روح را پژمرده می سازد. ضمنا اگر خوب پخته نشود و یا با روغن سرخ گردد، هضم آن دشوار است.

هضم سيب زميني

نشاسته(starch) يك كربوهيدارت كمپلكس و نامحلول در آب است. نشاسته از تركيب دو    پلي ساكاريد به نامهاي آميلوز(AMYLOSE) و آميلو پكتين(AMYLOPECTIN) تشكيل يافته است. هر دو اين آنها پلي مرهاي گلوكز ميباشند. يك زنجيره پليمر نشاسته نمونه از 2500 مولكول گلوكز تشكيل يافته است. نشاسته در بدن انسان قابل هضم ميباشد. ابتدا نشاسته در دوازدهه توسط آنزيم آميلاز(AMYLASES) به مالتوز تبديل مي شود. سپس مالتوز در روده باريك توسط آنزيم مالتاز به گلولكز تبديل مي گردد.

سيب زميني از دانه هاي نشاسته محصور در يك پوشش سلولزي تشكيل شده است. از آنجايي كه بدن انسان قادر به هضم سلولز نميباشد. از اين رو مصرف سيب زميني خام، حتي اگر بطور كامل هم جويده شود از سراسر لوله گوارش بدون آنكه هضم گردد، خواهد گذشت. بنابراين مصرف سيب زميني خام هيچگونه ارزش غذايي نخواهد داشت. اما اگر سيب زميني پخته شود پوشش سلولزي آن پاره شده و محتويات آن(نشاسته و مواد مغذي) مي تواند هضم گردد. همچنين با پختن سيب زميني دانه هاي نشاسته با جذب آب حجيم تر مي گردند.

سموم موجود در سيب زميني

دو گليكو آلكالوئيد تلخ مزه و سمي بنامهاي سولانين(SOLANINE) وچاكونين(CHACONINE) در برگها ، ميوه ها، گلها، و ساقه هاي سيب زميني وجود دارد. سولانين به عنوان سيستم دفاعي گياه عمل كرده و گياه سيب زميني را از شر آفات و بيماريها مصون مي دارد. ميزان بسيار اندكي سولانين در پوست و زير پوست سيب زميني وجود دارد، كه ميزان مجاز آن 0/2mg/g ميباشد. اما هنگامي كه سيب زميني در معرض نور قرار مي گيرد، اين ميزان ميتواند تا 1mg/g افزايش يافته و ايجاد مسموميت كند. سولانين اغلب در پوست و حداكثر تا 3 ميلي متر زير پوست تجمع مي يابد.

نكته: سيب زميني تلخ مزه به معناي افزايش سطح سولانين در آن است. (البته ميتواند به علت افزايش قند نيز باشد)

نكته:برگ و ميوه سيب زميني حاوي سولانين ميباشد كه خاصيت مخدري و آرام بخشي دارد. اما مشروط بر اينكه به عنوان ضماد استفاده گردد.

نكته: سرخ كردن سيب زميني تا دماي 170 درجه سانتي گراد سولانين را تا حد زيادي نابود مي سازد. (اما پختن در مايكروويو و آب پز كردن تاثيري ندارد)

نكته: علايم مسموميت با سولانين: سردرد، سرگيجه، تهوع، استفراغ، تب، زردي، كاهش حرارت بدن، فلج، اسهال، دل پيچه، كما و حتي مرگ.

نكته:مصرف سيب زميني خام بشرطي كه پوست كنده باشد سمي نيست اما ايجاد نفخ مي كند.

سبز شدن رنگ پوست سيب زميني

هنگامي كه سيب زميني در معرض نور قرار مي گرد، رنگدانه هاي سبزي روي پوست آن تشكيل مي شود، كه همان كلروفيل است. اما اين سبز شدن افزايش سطح سولانين را نيز در پي دارد. بنابراين لكه هاي سبز رنگ پوست سيب زميني را حتما قبل از مصرف جدا كنيد.

آيا پوست سيب زميني مغذي است؟

بله. بيشترين ميزان فيبر سيب زميني و بيشتر ويتامينهاي آن در مجاورت پوست سيب زميني قرار دارد. بنابراين مصرف سيب زميني با پوست توصيه ميگردد. (مشروط بر اينكه قسمت هاي سبز آن را گرفته و پوست را كاملا شسته باشيد)

علت قهوه اي شدن سيب زميني پوست كنده چيست؟

سيب زميني پوست كنده و قطعه قطعه شده در معرض هوا قهوه اي رنگ ميشود. علت تغيير رنگ وجود آنزيم تيروزيناز tyrosinase در سيب زميني است كه با اكسيژن هوا و همچنين فنولهاي حاوي آهن موجود در خود سيب زميني واكنش نشان ميدهد. بريدن سيب زميني باعث آسيب ديواره سلولي و آزاد شدن اين آنزيم ميگردد. اين واكنش اكسيداسيون را ميتوان با غير فعال كردن آنزيم تيروزيناز با حرارت، كاهش ph سطح سيب زميني (آب ليمو ترش، سركه و ديگر اسيدها) و يا كاهش اكسيژن هوا (با قرار دادن سيب زميني در ظرف آب) به حداقل رساند.

نحوه نگهداري سيب زميني

1-سيب زميني ها را در مكانهاي خنك، خشك و تاريك نگهداري كنيد.

2-بهترين دماي نگهداري سيب زميني 7-10 درجه سانتي گراد است. دماي بيش از اين باعث جوانه زدن و چروكيده شدن سيب زميني ميشود.

3-سيب زميني را در دماي اتاق ميتوان تا 2 هفته نگهداري كرد.

4-سيب زميني را در كنار پياز نگهداري نكنيد. چراكه گاز متصاعد شده از پياز فساد سيب زميني را سرعت مي بخشد.

5-سيب زميني را درون كيسه پلاستيكي نگهداري نكنيد. سيب زميني ها را در سبد و يا ظروفي كه گردش هوا در اطراف آن بخوبي صورت ميگيرد نگهداري كنيد.

6-از نگه داري سيب زميني در درون يخچال خودداري ورزيد. چراكه در دماهاي پايين نشاسته موجود در سيب زميني به قند تبديل ميگردد. اين امر باعث شيرين شدن سيب زميني و تيره و  قهوه اي رنگ شدن زود هنگام سيب زميني ها هنگام پخت و سرخ كردن ميشود.

تولید جهانی سيب زميني

FAO  تولید جهانی را حدود 314 میلیون تن در سال 2006 گزارش نموده است. چین، بزرگترین تولیدکننده (5/73 میلیون تن با 23 درصد از تولید جهانی) و پس از آن فدراسیون روسیه (6/38 میلیون تن)، هند (9/23 میلیون تن)، ایالات متحده امریکا (7/19 میلیون تن)، اوکراین (5/19 میلیون تن) و آلمان (10 میلیون تن) می باشد..توليد سيب زميني در ايران حدود 5ميليون تن بوده است.