ماهی قزل‌آلا

ماهیها رده‌ای از پستانداران هستند که خود به دو زیر رده ماهیهای غضروفی و استخوانی تقسیم می‌شوند. برخی از ماهیها ساکن آبهای شیرین و برخی ساکن آبهای شور هستند. ماهیهای ساکن آبهای شیرین دارای راسته‌های متعدد هستند. یکی از راسته‌ها ، راسته آزاد ماهی شکلان (Salmoni formes) است و تیره آزاد ماهیان که قزل‌آلا جزء آن است، یکی از تیره‌های این راسته است.

خصوصیات تیره آزاد ماهیان Salmonidae

ماهیان ماده این تیره فاقد مجرای تخم‌بر هستند و تخم پس از رسیدگی در حفره شکمی افتاده و سپس از مجرای تناسلی به خارج هدایت می‌شود. از اینرو می‌توان با کشیدن دست در زیر شکم ماهی مولد رسیده، تخمها را به آسانی از بدن آن خارج نمود. ماهیان این خانواده در آبهای سرد با اکسیژن فراوان زندگی می‌کنند و در پاییز و زمستان تخم ریزی می‌کنند.

در میان آنها ، نژادهای مختلف بر حسب شرایط محلی ایجاد شده‌اند که از نظر شکل بدن و نحوه زندگی باهم متفاوت هستند و به همین جهت شناسایی آنها به دلیل تنوع زیادشان مشکل است. ماهیان این خانواده یعنی قزل آلا و ماهی آزاد از نظر اقتصادی بسیار باارزش و دارای گوشتی لذیذ هستند.

مشخصات قزل آلا

ماهی قزل آلا دارای بدنی فشرده و باله دمی آن نسبت به ماهی آزاد بزرگتر است. ساقه دمی آن مرتفع ، سر کنده و قسمت خارجی باله دمی تقریبا صاف است. تعداد فلس بین باله چربی و خط جانبی 19 - 14 عدد و بطور متوسط حدود 16 عدد می‌باشد. تعداد خارهای اولین کمان آبشش بین 5 - 2 عدد است که به شکل شمشیر بوده و در پایین به شکل دکمه درآمده‌اند. حداکثر طول بدن ماهی قزل آلا 140 سانتیمتر و وزن آن تقریبا به 5 کیلوگرم می‌رسد.

نحوه زندگی

ماهیان قزل آلا به هنگام ورود به رودخانه جهت جفت‌گیری و تخم ریزی لباس عروسی زیبایی به تن می‌کنند. تخم ریزی آنها بین ماههای بهمن و اسفند است. تعداد تخمها حدود 10 هزار عدد است که تقریبا برای هر کیلوگرم و وزن بدن ماهی ماده 1500 عدد تخم برآورد می‌شود. بیشتر ماهیان بالغ نر و ماده بعد از تخم ریزی زنده مانده و در سال بعد برای تخم ریزی مجددا وارد آب رودخانه می‌شوند.

لارو این ماهی بوسیله نوارهای تیره رنگ با نقطه‌های قرمز زیاد مشخص می‌شوند. بچه ماهیان  5 - 1سال در آب شیرین زندگی می‌کنند که در شمال اروپا این مدت به 5 سال می‌رسد. هنگامی که طول آنها به 25 - 15 سانتیمتر رسید وارد آب شده و بیشتر در ساحل دریا بسر می‌برند.

ماهی قزل آلای دریاچه خزر

رنگ بدن این ماهی نقره‌ای است و در پهلوها ، لکه‌های ستاره‌ای شکل دیده می‌شوند. تعداد فلس بین باله چربی و خط جانبی 19 - 11 عدد است. قد متوسط 77 سانتیمتر و وزن 5 کیلوگرم است این ماهی که در قسمتهای کرانه شمالی ایران زندگی می‌کند در اواخر پاییز و اوایل زمستان ، جهت تخم ریزی وارد رودخانه‌های ورودی به دریاچه خزر می‌شود.

مواد غذایی این ماهی را در سنین پایین لارو حشرات و بچه ماهیان و در سنین بالا انواع ماهیان تشکیل می‌دهند. این ماهی از ماهیان باارزش این دریاچه است. صید بی‌رویه ، مسدود شدن راههای مهاجرت به سبب ساختن پلها ، در نظر نگرفتن راه مهاجرت ماهی و آلودگی آبها عواملی هستند که نسل ماهیان را به خطر انداخته‌اند.

قزل آلای دریاچه شمالی

دو گونه از این ماهیها وجود دارد که هر کدام روش زندگی خاص خود را دارد نوع شمالی‌تر آن ، گونه مهاجران می‌باشد. آنها از آبهای شیرین مهاجرت کرده تا در آبهای آزاد تغذیه کنند و ادامه زندگی بدهند اما برای تولید مثل به رودخانه محل تولد خود باز می‌گردند. انواع جنوبی‌تر آن از گونه مهاجر خود کوچکتر بوده و تمام عمر خود را در دریاچه‌ای کوهستانی می‌گذرانند.

قزل آلای پوزه‌دار

نوعی ماهی کشیده و لاغر با باله‌های براق است که در مناطقی ساحلی که کف شنی دارند زندگی می‌کند. گونه‌های مختلف همگی دارای پوزه‌های گوشه‌داری هستند که از آنها برای حفاری ماسه و قرار گرفتن در آن استفاده می‌کنند. این ماهی هم به این خاطر به این اسم نامگذاری شده است. طول این ماهیها به 60 سانتیمتر می‌رسد. این ماهی یک نوع ماهی شب خیز است که شبها از بی مهرگان تغذیه می‌کند و در طول روز در سوراخی در میان گل و ماسه بسر می‌برد. قزل آلای پوزه‌دار در بعضی مناطق به صورت تجاری صید می‌شوند.

تغذیه ماهیان سردابی (قزل آلا)

از آنجائیکه آزاد ماهیان در محیط طبیعی از نرمتنان , حشرات آبزی , سخت پوستان کوچک و… تغذیه مینماید در شرایط پرورش می بایست نیازهای تغذیه ای آنان از نظر پروتئین, چربی ها, قندها, ویتامین ها و مواد معدنی توسط غذای کنسانتره تأمین کند. میزان نیازمندی ماهیان به مواد فوق با وزن ماهی تغییر می کند به همین جهت غذای کنسانتره ماهیان با توجه به اندازه ماهی در اندازه های مختلف وبا ترکیبات مختلف ساخته می شود.

انواع غذای کنسانتره ماهی قزل آلا :

غذای آغازین (SFT) با میزان پروتئین بالاتراز (50-45)درصد،برای ماهیان کمتراز 5 گرم

غذای رشد (FFT) بامیزان پروتئین بطورمتوسط (45-40) درصد ،برای ماهیان 30-5 گرم

غذای پرواری (GFT ) با میزان پروتئین حدود (40-35) درصد ،برای ماهیان 350-30 گرم

غذای مولدین(BFT ) با میزان پروتئین (45-40)درصد،برای ماهیان مولد (بیش از 350گرم)

ماهیان سردآبی پرورشی ایران :

ماهی قزل‌آلای خال‌قرمز

قزل‌آلای رنگین کمان

قزل آلای رنگین کمان

این ماهی در آبهای سرد و غنی از اکسیژن زندگی می‌کند این ماهی بومی سواحل اقیانوس آرام و آمریکای شمالی است و در سال 1880 به اروپا آورده شد و به تدریج به نقاط مستعد در سراسر دنیا معرفی شد. بدن این ماهی پوشیده از خال سیاه ستاره‌ای شکل است وماهیان دارای دو نوار به صورت رنگین‌کمان در دو طرف سطح بدن می‌باشند . زمان تخم‌ریزی این ماهی از ماه دی تا اردیبهشت ماه است تعداد تخمها بین 5- 1هزار عدد است. وزن ماهی قزل‌آلا در شرایط طبیعی در بعضی دریاچه‌ها به 9 کیلوگرم می‌رسد . به نظر می‌رسد که بهترین شرایط رشد در شرایط طبیعی در دریاچه‌های کم عمق با سنگ‌های آهکی و PHکم قلیایی دارد.

نام علمی قزل آلای رنگین کمان Oncorhynchus mykiss می باشد. در زبان روسی Mykiss به ماهی قزل آلای رنگین کمان و پولادسر اطلاق می شود. قزل آلای رنگین کمان از خانواده Salmonids است و نام  انگلیسی این ماهی Rainbow Trout می باشد.

امروزه ماهی قزل آلای رنگین کمان به صورت ماهی شماره یک اکثر کارگاههای تکثیر و پرورش ماهیان سرد آبی در بیشتر نقاط جهان درآمده است. از خصوصیاتی که این ماهی را مورد توجه قرار داده، سازش آن با شرایط پرورش متراکم است. از طرف دیگر این ماهی در انتخاب غذا زیاد سختگیر نیست و از سرعت رشد خوبی نیز برخوردار است.

در میان آزاد ماهیان این  گونه تنها گونه ای است که برای پرورش بسیار مناسب تشخیص داده شده است،چرا که در برابر تغییرات محیطی نظیر تغییر مقدار O2  و CO2 محلول در آب،آلودگیهای کم و درجه حرارت مقاوم و از سرعت رشد مناسبی برخوردار است. به علاوه این که به راحتی از غذاهای دستی مصنوعی استفاده می کنند.

شکل ظاهری

این گونه بواسطه دارابودن 100 تا 161 فلس در خطوط افقی بر روی بدن ، 8 تا 12 عدد شعاع بر روی باله مخرجی مشهور و شناخته شده است. استخوانی که در قسمت جلویی سقف دهانش است دارای دندانهای میله ای شکلی می باشد. خالهای قرمز بر روی بدن ندارد اما خالهای تیره رنگ کوچکی در پشت و باله های انتهایی وجود دارد.باله پشتی دارای 10 تا 12 شعاع است. باله سینه ای دارای 11 تا 17 شعاع می باشد. آبششهایش دارای 16 تا 22 شیار است. نرهای اصلاح ن‍ژاد شده پوزه ای کشیده دارند. فک پایینی شان قلاب شکل است و سقف دهانشان به رنگ سفید می باشد.

رنگ آمیزی

بطور کلی رنگ در آنها بسیار متنوع است. قزل آلای جویبار تیره تر و بیشتر رنگارنگ است نسبت به روشن تری و نقره ای بودن قزل آلای پولادسر که در دریاها و دریاچه ها زندگی می کنند. برخی از انواع دریایی وماهی‌ قزل آلا رنگین کمان دریاچه ای علامتهای نارنجی تا قرمز در پایین فک تحتانی دارند. در پشت و بر روی بالای پهلویشان دارای رنگ آبی فولادی متمایل به سبز ، زیتونی نقره ای یا قهوه ای هستند. پهلوها و شکم به رنگهای نقره ای ، خاکستری ، سفید یا زرد متمایل به سبز می باشد. طرفین سر و پهلوها مشخصأ برنگ صورتی است. پهلوی ماهی دارای نوار پهنی از رنگ صورتی تا قرمز می باشد یا دارای خطوطی به رنگ یاس بنفش با خالهای کوچک مشکی است.

باله پشتی پیه مانند نزدیک دم دارای حاشیه و خالهای مشکی است. ممکن است بر روی باله های سینه ای ، شکمی و مخرجی تعدادی خال تیره رنگ یا بدون هیچگونه نشانه مشخصی وجود داشته باشد. باله های سینه ای و شکمی اغلب به رنگ نارنجی تا قرمز می باشند. ماهی های تازه از تخم در آمده بسیار تیره هستند و پهلوهاشان دارای قرمز تیره یا زرشکی رنگ است. در قسمت بالای پهلوی ماهی تعدادی خالهای تیره وجود دارد. باله پشتی پیه مانند نزدیک دم ماهی حاشیه ای مشکی رنگ دارد. بعضی از قزل آلاهایی که در جویبار زندگی می کنند برخی از این نشانه ها را از دست نداده اند.

اندازه

آنها در محیطهای دریایی یا دریاچه ها بوزنی معادل 25 کیلو و 800 گرم در طول 122 سانتیمتر می رسند. اما در جویبارها کوچکتر هستند.

شرایط محل سکونت

ماهی قزل آلای رنگین کمان در رودخانه یا جویبارهایی که در آن آبگیرها و مناطق کم عمق وجود داشته باشد، یافت می شود. برخی از آنها در دریاچه ها زندگی می کنند. مثلأ در کانادا به آنهایی که در رودخانه ها زندگی می کنند Kamloops و به دیگرانشان که به دریا می روند Steelhead می گویند. آنها می توانند دمای 24 درجه سانتیگراد را تحمل کنند اما برای قزل آلا محیط بسیار گرمی است. آنها دمای زیر 20 درجه سانتیگراد را ترجیح می دهند. نوع دریایی آن معمولأ بین 1 تا 4 سال در آبهای ساحلی در مناطقی که عمق آب ، سطحی تا متوسط است می گذرانند و پس از آن به آبهای شیرین باز می گردند. برخی از آنها به جویبارها باز می گردند و پس از گذراندن چند ماهی به دریا مراجعه می کنند. قزل آلای پولادسر زمستان را در دریا و در بهار جهت تخم ریزی به جویبار ها باز می گردد.

سن و میزان رشد

با توجه به محل سکونت عمر متفاوتی دارند. در برخی از دریاچه ها بیش از 11 سال عمر می کنند اما تنها 3 تا 4 سال را در جویبارها و دریاچه های کوچک می گذرانند. رشد آنها با توجه به شرایط زیست محیطی به عواملی از قبیل : طول دریاچه ، جویبار یا عمر دریاچه ، مواد غذایی در دسترس ، بلندی از سطح دریا ، شرایط دما ، عرض جغرافیایی ، وسعت ، رقابت و تعامل با دیگر گونه ها و مانند آن بستگی دارد. بلوغ نیز با توجه به شرایط محیطی متغیر است. در برخی از نرها علائم بلوغ در 9 ماهگی در آبهای گرم جنوبی مشاهده شده است. اما بطور معمول در 3 تا 5 سالگی به سن بلوغ می رسند.

ماهیهای دریاچه نئور نرخ رشدی معادل 7720 گرم در 3 سال و بیشتر را دارند. زیرا میگوهای آب شیرین غذایی عالی را برای آنها فراهم می کنند. در دریاچه تار منابع غذایی فقیر می باشد و بیشتر ماهیها از حشرات سطح آب تغذیه می کنند لذا رشدشان ظرف 2 سال تنها 1400 تا 2300 گرم است.

تغذیه

غذای آنها معمولا شامل : حشرات ، پلانگتنها ، خرچنگها ، کرمهای آبی و خاکی ،‌ حلزونها ، زالوها ، تخم ماهیها و دیگر ماهیها می باشند. آنها علاقه وافری به ماهی کیلکا و سگ ماهی دارند که شاید به همین خاطر صید آنها مطلقا ممنوع می باشد.

نیازهای زیستی قزل آلای رنگین کمان

دانستن نیازهای زیستی این گونه،جهت پرورش موفق آن لازم و ضروری است به طوری که هر چه بیشتر با نیازهای زیستی قزل آلا آشنا باشیم،به همان اندازه در امر پرورشش موفق خواهیم بود.  نیازهای ضروری این ماهی عبارت است از :

1. اکسیژن :

همان طور که گفته شد قزل آلای رنگین کمان به آبهای پر اکسیژن و زلال نیاز دارد و ساختن این عامل اساسی در حد مطلوب،ضامن بقا و پرورش موفق این آبزی خواهد بود. حداقل مقدار اکسیژن موجود در آب که قزل آلا به آن نیاز دارد،شش میلی گرم در لیتر است و حد مطلوب آن در فاصله 9 تا 11 میلی گرم در لیتر قرار دارد که تامین آن ضروری است.

2. حرارت :

از دیگر عاملهای زیستی این ماهی دمای آب است. قزل آلا در درجه حرارتهای 12 تا 18 درجه سانتی گراد بهترین رشد را داراست. البته درجه حرارتهای بالاتر از 18 و  پائین تر از 12 نیز برای ماهی قابل تحمل است ولی برای رشد و پرواربندی این گونه مناسب نیست .

نکته قابل توجه درباره دمای آب و میزان اکسیژن این است که هر چه دمای آب بالاتر باشد قابلیت نگهداری اکسیژن در آب کاهش پیدا می کند . پس درجه حرارت آب را باید در حدی قرار داد که حلالیت اکسیژن در آن،در سطح بالائی قرار گیرد.

3. ph  :

ph آب مورد استفاده برای پرورش باید بین 5/6 تا 8 باشد . PH کمتر یا بیشتر از این مقدار سبب اختلال در رشد خواهد شد.

4.سرعت جریان آب :  

آب ورودی از منبع به استخر چنان سرعت داشته باشد که سبب ایجاد مشکلات برای ماهیان نشود؛چرا که سرعت بالای جریان آب سبب صرف انرژی ماهیان برای مقابله با شدت جریان و حفظ تعادل و شناوری در آب می شود. از طرف دیگر کاهش بیش از حد جریان آب ماهی ها را با کمبود اکسیژن و آب سرد و زلال مواجه می سازد و مواد دفعی و سمی موجود در استخر به خوبی شسته نمی شوند. به عبارت دیگر تهویه به خوبی صورت نمی گیرد.

مناسب ترین سرعت جریان آب برای قزل آلا بین 2تا5 سانتی متر در ثانیه است.

رابطه میزان آب و تولید

رابطه بسیار نزدیکی میان این دو بر قرار است . در ازای ورودی یک لیتر آب در ثانیه 50 تا 120 کیلو گرم ماهی قزل آلا می توان در سال تولید کرد . اختلاف بین دو رقم 50 تا 120 به کیفیت آب بستگی دارد و هر چه کیفیت آب بهتر باشد رقم تولیدی بیشتر است . رابطه میان کیفیت و کمیت آب قابل جابه جایی است به این معنا که یک آب با کیفیت بالا مقدار آن را می توان کم کرد ولی برای آب های با کیفیت پایین باید مقدار آب زیاد باشد . در درجه حرارت ثابت هر اندازه ماهی کوچک تر باشد تراکمش کمتر است چرا که نیاز اکسیژنی بچه ماهیان بیشتر است.

معمولا قزل آلا بخشی از نیاز های معدنی خود را از محیط می گیرد و از این نظر آنهایی که دارای املاح بیشتری هستند ، مناسب ترند . آزادماهیان پرورشی در آب شور بسیار سریع رشد می کنند به طوری که ماهی را در آب شیرین پرورش داده و سپس مقدار آب شیرین را کم کرده و به مقدار آب شور اضافه کرده تا ماهی به شرایط دریا عادت کند.

5. مواد غذایی :  

 غذای مورد استفاده باید از ارزش غذایی بالایی برخوردار باشد و بتواند نیازهای ماهی را تامین کند. به علاوه اینکه سبب رشد سریع آن شود. برای این منظور غذای تهیه شده باید حاوی همه گروه مواد غذایی نظیر پروتئین،چربی،هیدرات کربن  ویتامین و مواد معدنی باشد که نیاز به هر یک از این گروه مواد غذایی بسته به سن ماهی متفاوت است .

تغذیه ماهیان پرورشی

در تغذیه قزل آلا دو نوع غذا می تواند مورد استفاده قرار گیرد :

1- غذای تر :

در گذشته که علم تغذیه آبزیان و ماهی مانند امروز پیشرفت نکرده بودند،ماهیان با غذاهای موجود تغذیه می شوند. غذای تر به غذایی گفته می شود که از رطوبت بالایی برخوردار باشند و شامل احشای دام،جگر،طحال،ماهی تازه و غیره است. استفاده از این گروه مواد غذایی خود مشکلاتی برای پرورش دهنده فراهم می آورد بنابراین مصرف این غذاها را برای ماهیان پرورشی محدود می کند.

خریداری،حمل و نقل،نگهداری،نحوه مصرف،احتمال آلودگیهای انگلی و قارچی و میکروبی آلوده کردن استخرها،کامل نبودن آنها از لحاظ نسبتهای گروههای مواد غذایی و بالا بودن ضریب تبدیل از معایب استفاده از غذاهای تر است. هنگامی که غذای تر به داخل حوضچه های پرورشی اضافه می شود،به طور کامل به مصرف ماهیها نمی رسد و مقادیری از آن در کف حوضچه ها رسوب می کند و باعث کدورت آب شده ضمن اینکه سبب گرفتگی توریهای خروجی و بروز مشکلاتی نیز می شود.

2 . غذای خشک :

مقدار مواد غذایی موجود در غذای قزل آلا طوری طراحی می شود که دارای 40 تا 50 درصد پروتئین،10 تا 15 درصد چربی، 10 درصد قند و مقدار کمی ویتامین و عناصر معدنی باشد .حجم باقیمانده غذا نیز توسط پر کننده ها،نظیر کنجاله تکمیل می شود. تهیه،حمل و نقل،نگهداری و مصرف این گروه از غذاها بسیار ساده است و ماهیان پرورشی به راحتی از آن استفاده می کنند.

 در مصرف غذا نکاتی حائز اهمیت است که حتما باید مد نظر قرار گیرد :

- اندازه غذای مصرفی برای ماهیان پرورشی در سنین مختلف بسیار مهم است بطوری که اگر اندازه غذای مصرفی بزرگتر از اندازه دهان ماهی باشد،نمی تواند مورد مصرف قرار گیرد.از طرف دیگر اگر اندازه غذا کوچک باشد به خوبی توسط ماهیان دیده و صید نمی شود به علاوه این که ماهی انرژی زیادی صرف گرفتن غذا می کند که این امر سبب کاهش رشد و هدر رفتن انرژی ماهی خواهد شد.

- مقدار غذای اضافه شده به حوضچه های پرورشی نیز از نکات مهم است. اگر غذا به مقدار کافی در اختیار ماهیها قرار نگیرد،رشد ماهیها محدود و سرعت رشد آنها کند خواهد شد. از طرف دیگر اگر غذا بیش از حد نیاز ماهی در حوضچه ریخته شود،در کف حوضچه ها جمع می شود و آلودگی آب و بستر حوضچه ها را به همراه خواهد داشت.

- دفعات غذا دهی نیز باید با رعایت اندازه ماهی باشد،به طوری که هر چه اندازه(سن)ماهی کوچک تر باشد دفعات غذا دهی بیشتر و مقدار آن کمتر و از طرفی هر چه سن ماهی بزرگتر باشد،دفعات غذادهی کمتر و مقدار غذا بیشتر خواهد شد.

قزل آلا خال قرمز

نام علمی: Salmonidae

نام انگلیسی: Salmo Trutta fario

نام فارسی: قزل آلای خال قرمز

خصوصیات:

دارای پیش فکیهای کوچک . فکیهای بزرگ.

دارای کیسه شنای یک قسمتی

دارای یک زائده در کنارباله شکمی.

دارای فلسهای زیری

مشخصات

رنگ بدن این ماهی در پشت زیتونی تا سیاه متمایل به قهوه ای پهلوهای نقره ای یا زرد و نارنجی رنگ و شکم سفید تا متمایل به زرد می باشند.

باله چربی به رنگ روشن می باشد و در اطراف خط جانبی خالهای سیاه و قرمز رنگ مشاهده

می شوند.

حداکثر طول این ماهی ۵۰ تا ۶۰ سانتی متر است.

زیست شناسی

قزل آلای خال قرمز مهاجر بوده و در عمق دریاچه ها زندگی می کند و برای تخم ریزی در فصل پاییز وارد دهانه رودخانه ها شده وتخم ریزی می کند و درهمین منطقه بچه ماهیان رشد می کنند.
ماهیان مسن تر در عمق آب و ماهیان جوانتر در سطح آب یافت می شوند.

این ماهی در مناطقی از رودخانه که دارای مواد غذایی کم است حداکثر بطول ۱۵-۲۰ سانتی متر می رسد و به همین دلیل قزل آلای این قسمت را قزل آلای سنگی می گویند.

این ماهی در رودخانه هایی که دارای آب زلال و سرد و سرشار از اکسیژن است زندگی می کند و به شدت به محل زندگی خود علاقه مند بوده و بشدت از آن محل دفاع می کند.
از نظر اقتصادی دارای ارزش اقتصادی خوبی است.

این ماهی وابسته به آبهای کوهستانی می باشد و از لحاظ شکل و رنگ بسیار متنوع است و وجه تمایز آن با نوع رنگین کمان خالهای قرمز نارنجی می باشد . اندازه ماهی وابستگی به محیط و میزان غذای طبیعی دارد و به ندرت از ۴۵ سانتی متر تجاوز می کند . تخم ریزی در پاییز و اول زمستان روی بستر شنی با جریان کند آب انجام می گیرد . این ماهی گوشتخوار است و غذای اصلی آن انواع سخت پوستان ـ لارو حشرات و ماهیان ریز می باشد ، و در نزدیکی بستر رودخانه زندگی می کند و در مقایسه با نوع رنگین کمان که وابستگی بیشتر به سطح آب دارد متمایز است.

تغذیه ماهی قزل‌آلای خال‌قرمز با غذای دستی با مشکل همراه است و بازده غذایی آن کمتر می‌باشد . ماهی قزل‌آلای خال‌ قرمز نسبت به کیفیت وکمیت آب نیز از قزل‌آلای رنگین کمان حساستر است در حال حاضر بومی رودخانه‌های جنوب دریای خزر در دامنه‌های البرز و بعضا رودخانه‌های داخل کشور در دامنه‌های زاگرس می‌باشد .

به دلایل ذیل ماهی قزل‌آلای رنگین کمان نسبت به قزل‌آلای خال قرمز ارجح تر جهت پرورش و تکثیر مصنوعی می‌باشد :

1) ماهی قزل‌آلای رنگین کمان به مراتب آسانتر از ماهی قزل‌آلای خال قرمز نسبت به محیط سازگاری حاصل می‌نماید . تمایل بیشتری به اهلی شدن دارد واز غذای دستی آسانتر استفاده می‌کند . نسبت به درجات بالای آب و کمبود اکسیژن مقاوم می‌باشد و در آبی که به اندازه کافی تعویض می‌شود می‌تواند درجات 20 الی 22 درجه سانتیگرادو در کوتاه مدت حتی 24 درجه سانتیگراد را تحمل کند .

2) ماهی قزل‌آلای رنگین کمان نسبت به بیماری‌ها به مراتب مقاوم‌تر است.

3) نمو تخم در مدت کوتاهترانجام می‌شود و رشد آن سریع‌تر است. کمتر گوشت‌خوار است و یا ماهیان کمتری را شکار می‌کند. از انواع کرم‌ها و نرم‌تنان تغذیه و آنها را در کف آبگیر جست‌وجو می‌کند . دارای رشد سریع می‌باشد و تحت مدیریت خوب و در صورت برخورداری از تغذیه مناسب در درجه حرارت مطلوب رشد 9ـ 7 ماه طول می‌کشد که بچه ماهی‌ها با وزن 2 گرم به وزن 250 گرم برسد.

ماهی شناسی قزل آلای خال قرمز

این ماهی محبوبترین ماهی قابل صید در بین ورزشکاران است و تیره ای از آن بومی ایران است و بقیه از دانمارک و کانادا وارد ایران شده است.

رنگ این ماهی در کل زرد متمایل به طلایی است و رنگ آن در پشت زیتونی روشن مایل به  قهوه ای و پهلوها زرد متمایل به طلایی است و به سمت شکم متمایل به سفید تا سفید می شود. برروی بدن این ماهی خصوصا در نیمه بالایی آن خالهای بسیار خوشرنگ قرمزی وجود دارد که از سر تا دم این ماهی پراکنده شده و میان آنها خالهای ریزتری به رنگ سیاه موجود است.
حداکثر طول بدن این ماهی ها هشتاد سانتی متر ولی به طور معمول بین پنجاه تا شصت سانتی متر است .این نژاد از قزل آلاها در نوع نر آن بلوغ در دوسالگی و در نوع ماده آن بلوغ در سه سالگی انجام میگیرد، محل زندگی این ماهی اصولا در رودخانه هایی با آب سرد و تمیز و پر اکسیژن و با ph خنثی است و تغذیه آن بیشتر از حشرات و آبزیها و پستانداران و خزندگان کوچک ، و زمان تخمریزی این ماهی پاییز است.

این قزل آلا در ایران به چهار نوع تقسیم می گردد:

۱- قزل آلای خال قرمز رود خانه کرج  و چالوس و دامنه کوهستانهای شمالی و غربی :

که شکل و ظاهرآن پر رنگتر و زیبا تر نسبت به دیگر همنوعان خود است.

۲- قزل آلای خال قرمز کوهستانی البرزی  :

از نظر اندازه بسیار کوچک و تقریبا بیش از بیست  سانتی متر بزرگتر نمی گردد و نوارهای تیره رنگ ببری شکل و رنگ صورتی پوزه و باله بزرگ مشخصه بارز این ماهی است.

۳- قزل آلای خال قرمز لار:

این ماهی که ترکیب نژادی بین قزل آلای سرخپوستی یا شینوک با قزل آلای خال قرمز است از بدنی بزرگ و گوشتی نارنجی رنگ برخوردار بوده و رنگ آن نسبت به دیگر همنوعان خود بسیار کمرنگ تر است و البته طول بدن این نوع به بیش از هفتاد سانتی متر نیز می رسد.

۴- قزل آلای خال قرمز دامنه البرزی و شمالی :

این نوع از قزل آلای خال قرمز به همنوع رودخانه کرج خود بسیار شبیه است ولی از نظر رنگ کمی کم رنگتر است و رنگ پشت آن بیشتر به صورتی متمایل است که به گفته برخی از محققان این نوع از قزل آلا در دریا ساکن بوده و پس از تغییر نمودن سختی آب در دریا به رودخانه ها مهاجرت نموده اند.